"OkumaAtlası" yaklaşımıyla “Felsefe” gibi soyut bir alanı biçimlendirmek ve
büyük resmi gösterebilmek oldukça güç.
“İzleyici
okuyucu” yu en baştan uyarmalıyım ki bu satırların yazarı felsefe eğitimi
almadı. Yapmaya çalışacağım şey, kendimce güvenilir tanıklıklara başvurarak
felsefece düşünmek ve okumak için bir başvuru kaynağı oluşturmak.
Buraya
aktaracağım bilgi ve tabloların büyük kısmını,
şimdi yayında olmayan Felsefe Ekibi sitesi için hazırlamıştım. Felsefe Tarihi, Felsefe Alanları ve
Kavramlar’dan oluşan geniş bir alanı göstermeyi hedefliyorum.
Düşüncenin
tarihsel bir ortamda üretildiğini dikkate alarak, zamanın ruhu(tini) nu
aktarmak gibi olanaksız bir girişim olan "Okuma Atlası" nı da
buradaki sayfalara bağlantılamaya çalışacağım. Ayrıca felsefece düşünmenin
"bilim" "sanat" alanını görmezden gelmesinin
düşünülemeyeceği bilinciyle onlara da alan açmaya (nefesim yeterse) çalışacağım.
Öncelikle,
Felsefe nedir? sorusuna en kapsayıcı yanıtlardan biri olarak gördüğüm metin ile
başlamak istiyorum.
Felsefe
Nedir?
En
genel anlamıyla, “saltık gerçeklik” ile “saltık doğruluk”un en son anlamdaki
değişmez ilkeleri üstüne düşünen, temelleri ile yasaları başta olmak üzere
bütün bir varlık alanını her yönüyle araştıran, karşısındaki “gerçekliği”
olduğu denli kendi üzerine dönerek kendisini de soruşturma konusu yapma yetisi
taşıyan bilinen tek düşünme etkinliği; varolan bütün bilgi alanları arasındaki
en köklü soruşturma alanı, her durumda en temel ilkelere, doğru bilgilere, iyi
ve güzel yaşama ulaşmaya yönelik olarak yürütülen ussal ve eleştirel sorgulama
biçimi.
Yerleşik
felsefe dilindeki daha özel anlamlarıyla,
*evreni
içinde bulunan her şey ile birlikte bir bütün olarak anlamaya çalışan;
*hem
tek tek varlıkları hem de varolan bütün varlık teklerini olanaklı kılanın ne
olduğunu soran, onlara dayanaklık eden ana ilke ya da ilkelerin neliğini soruşturan;
*görünürdeki
varlıkların ardında görünmeden varolduğunu öngördüğü ”Varlık”ın doğasını
açıklığa kavuşturan;
*bir
yanda insan bilgisinin kökenlerini, kaynağını ve temellerini araştırırken, öbür
yanda doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırmaya yönelik birtakım sınamalar,
yöntemler ve ölçütler geliştiren;
*
genelde düşünme edimi ile düşüncenin kendisini daha özeldeyse ortaya konan
düşüncelerin felsefi bakımdan geçerliliklerini irdeleyip denetleyen: tek tek
kavramlar ile kavramlararası ilişkilere odaklanarak daha iyi düşünüp daha iyi
kavrama amacı doğrultusunda anlama yetisini geliştirip keskinleştirmek için
bunları tek tek çözümleyen;
*
deneyimlerin kaynağını, kapsamları ile değerlerini öğeleri ile bileşenlerinden
hiçbirini atlamaksızın inceleyip belirginleştiren;
*
kuşku duymaktan anlamaya, anımsamaktan imgelemeye dek çeşitli düşünme
edimlerine odaklanarak düşünme etkinliğinin olanakları ile sınırlarını
belirleyen;
*
doğru us yürütme yetisi ile açık seçik düşünme becerisini en üst düzeye
çıkarmak adına, insan düşüncesinin yasalarına, ilkelerine, koşullarına
temellendiren;
*
anlama yetisinden beş duyu organıyla gerçekleştirilen algılamaya, konuşmaktan
acı çekmeye dek bütün bilinç yaşantılarının olmaktalıkları ile işleyişlerini
betimleyen;
*
insanın ahlâksal sorumlulukları ile toplumsal yükümlüklerinin neler olduğunu
ortaya koyan, sunduğu gerekçelerle bunları tek tek tanıtlayan;
*
insanın tanrısal yönelimleri ile doğaötesı bağlanımları karşısındaki konumunu
tanımlayan; başta doğa bilimleri olmak üzere kendisiyle birlikte bütün bilgi
alanlarını temellendiren;
*
iyi bir yaşam yolunda mutluluğa ulaşmak için nelerin yapılması gerektiği sorusu
bağlamında, bütün insan eylemlerinin değerlendirilmesine yönelik köklü bir
araştırmaya karşılık gelen soruşturmalar bütünü;
*
sorulan sorular, getirilen çözümler, kurulan dizgeler, yürütülen uslamlamalar
ile bunlara karşı yürütülmüş uslamlamalar düzlemi.
Felsefe
Sözlüğü- A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev Yoksal-Bilim ve Sanat
Yayınları
Felsefe Nedir?
"Felsefi Söylem Nedir? Üzerine
Felsefe Nedir?
"Felsefi Söylem Nedir? Üzerine
Not:
Paylaştığım metinlerin, satır arası yorumların hiçbiri, tartışılmaz
doğruluk-gerçeklik iddiası taşımamaktadır. Felsefi yaklaşımların,
çözümlemelerin ve yorumların çokluğunun bilincinde olarak, her kesin kendi
bireşiminin (sentezin), tek tip değil, insanların kendi öz bilinç düzeyinde
biçimlenmesi gerektiğine inanıyorum. BBerksan.
Felsefe Ne İşe Yarar
