Mark Coeckelbergh

Mark Coeckelbergh, Viyana Üniversitesi'nde Felsefe Profesörü olarak, teknolojinin sadece felsefi soyutlamalarını değil, aynı zamanda günlük hayatımızdaki somut etkileşimlerini inceler. Özellikle robot etiği alanındaki çalışmalarıyla tanınır ve teknolojiyi, onu sadece bir nesne olarak değil, bir varoluşsal partner olarak görmemizi önerir.

Biyografi ve Temel Felsefi Yaklaşımı

Coeckelbergh, felsefeyi uygulamalı alanlara taşıyan bir yaklaşım sergiler. Ona göre, bir robot veya yapay zekâ ile kurduğumuz ilişki, sadece teknik bir etkileşim değil, aynı zamanda ahlaki ve varoluşsal bir ilişkidir. Bu felsefe, teknolojinin ontolojik gücünü, insanla girdiği günlük, bedensel ve psikolojik diyaloglar üzerinden somutlaştırır.

Ana Eserleri ve Temel Görüşleri

1. Kitap: Robot Ethics: The Ethical and Social Implications of Robotics

Bu, Coeckelbergh'in en önemli eserlerinden biridir ve robot etiği alanının temel metinlerinden biri olarak kabul edilir. Kitapta, robotların ahlaki sorumluluk taşıyıp taşıyamayacağı, onlara karşı etik yükümlülüklerimizin olup olmadığı ve robotların işgücü piyasaları üzerindeki etkisi gibi konuları inceler. Enstrümantalist bakış açısını reddederek, robotları, insanı ve toplumu aktif olarak şekillendiren sosyal failler olarak görür.

2. Kitap: Human Being @ Risk: Enhancement, Technology, and the Evaluation of Vulnerability

Bu eserinde Coeckelbergh, teknolojinin insan varlığını nasıl güçlendirdiği ve aynı zamanda onu nasıl daha kırılgan hale getirdiği üzerine odaklanır. "Güçlendirilmiş insan" (enhanced human) kavramını eleştirir ve teknolojinin getirdiği yeni risklerin, sadece fiziksel değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik olduğunu savunur. Örneğin, siber saldırıların bireyleri sadece maddi olarak değil, aynı zamanda kimlik ve itibar açısından da nasıl tehdit ettiğini gösterir.

Felsefi Tartışmanıza Katkıları

Mark Coeckelbergh'in görüşleri, Düşünce Atlası'mıza üç temel katkı sunuyor:

• İnsan-Teknoloji İlişkisinin Fenomenolojisi: Teknolojiyi, soyut bir felsefi kavramdan çıkarıp, onu günlük hayatımızdaki somut deneyimlerle, yani fenomenlerle ilişkilendirir. Bir otonom araçla, bir yapay zekâ asistanıyla veya bir drone ile kurduğumuz ilişki, bu felsefenin laboratuvarıdır.
• "Görünmeyen Ahlak"ın Ortaya Çıkarılması: Teknolojinin, farkında olmadığımız şekillerde ahlaki yargılarımızı ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini gösterir.
• Sorumluluğun Yeni Tanımı: Coeckelbergh, ahlaki sorumluluğun artık sadece insanlara ait olmadığını, giderek otonomlaşan makineler ve onları tasarlayan şirketler arasında paylaşılan karmaşık bir ağa dönüştüğünü savunur.

📘 Mark Coeckelbergh – Türkçe Kaynakça

📌 1. Türkçeye Çevrilmiş Kitaplar

• Coeckelbergh, M. (2022). Yapay Zekâ Etiği Çev. E. Kılıç, Heretik Yayıncılık. ISBN: 978-605-8065-85-7
• Coeckelbergh, M. (2023). Robot Etiği: İnsan–Makine İlişkilerinin Ahlakı Çev. M. Yıldız, Heretik Yayıncılık.

📌 2. Türkçe Makaleler ve Çeviriler

• Coeckelbergh, M. (2021). “Robot Hakları? Sosyal-İlişkisel Bir Yaklaşım” Çev. E. Kılıç, Toplum ve Bilim, 155, 112–128.
• Coeckelbergh, M. (2020). “Yapay Zekâda Sorumluluk ve Açıklanabilirlik” Çev. M. Yıldız, Felsefe Dünyası, 72, 77–94.

📌 3. Akademik Tezler (Türkçe)

• Kahraman, S. (2023). Mark Coeckelbergh’de Yapay Zekâ Etiği ve Sorumluluk. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Demir, B. (2024). Robot Etiği ve Sosyal-İlişkisel Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.