Rosi Braidotti

Rosi Braidotti, günümüzün en etkili filozoflarından ve feminist teorisyenlerinden biridir. Özellikle posthümanizm alanındaki çalışmalarıyla tanınır. Felsefeyi sadece bir eleştiri aracı olarak değil, aynı zamanda olumlayıcı ve yaşamı kutlayan bir pratiğe dönüştürmeyi amaçlar.

Düşüncesinin Temel Temaları

1. Posthümanizm: Braidotti'ye göre posthümanizm, robotların insanlığın yerini alacağı bir gelecek senaryosu değildir. Aksine, geleneksel, rasyonel ve tekil "insan" (liberal hümanizmin ideali) kavramını sorgulayan felsefi bir duruştur. Braidotti, teknoloji, çevre ve diğer canlı türleriyle iç içe geçmiş varoluşumuz nedeniyle zaten "insan sonrası" bir dönemde yaşadığımızı savunur. Bu bakış açısı, insanı evrenin merkezi olmaktan çıkarır ve onu daha geniş bir "ortaklık" içinde yeniden konumlandırır.
2. Göçebe Özne (The Nomadic Subject): Bu, onun etik ve kimlik felsefesinin kalbidir. Postmodernizmin kimliği parçalamasına bir yanıt olarak, "göçebe özne," sabit bir yere, cinsiyete veya kimliğe bağlı olmayan akışkan ve dinamik bir kimlik modelini önerir. Braidotti, bu göçebe kimliğin, çoklu ve karmaşık bir dünyada var olmanın daha yaratıcı ve dirençli bir yolu olduğunu savunur.

📘 Göçebe Öznenin Deleuze’den Braidotti’ye Geçişi

🔹 Deleuze’de Göçebe

• Göçebe özne, sabit kimliklerin dışında, oluş hâlinde, çizgisel olmayan bir varlıktır.

• Temsil yerine farkı, sabitlik yerine akışı savunur.

• Ancak bu özne, daha çok ontolojik ve estetik düzeyde işler — etik ve politik boyutu belirsizdir.

🔹 Braidotti’de Göçebe

• Braidotti, postmodernitenin “öznenin ölümü” söylemini eleştirir:

  • Özneyi tamamen dağıtmak yerine, ilişkisel, bağlamsal, sorumluluk taşıyan bir özne önerir.

• Göçebe özne, sabit kimlikleri reddeder ama etik ve politik müdahale kapasitesini korur.

• Bu özne, posthümanist bağlamda insan-olmayan varlıklarla birlikte düşünülür.

“Göçebe özne, parçalanmış değil — geçişli ve sorumlu bir varlıktır.” — Braidotti

1. Olumlayıcı Etik: Braidotti, posthümanizmin karamsar veya nihilist bir proje olmaması gerektiğini söyler. Bunun yerine, yaşamı ve farklılıkları kutlayan olumlayıcı (affirmative) bir etik inşa etmeyi amaçlar. Etik, korku ve endişelerle sınırlanmak yerine, yeni düşünme ve varoluş biçimleri yaratma gücümüzü olumlamalıdır.

Etik ve Sürdürülebilirlik

• Posthüman etik, yalnızca bireysel değil — gezegensel sorumluluk fikrine dayanır.

• Braidotti, türler-arası eşitlik, çevresel sürdürülebilirlik ve toplumsal cinsiyet adaleti gibi alanları birlikte düşünür.

• Bu, klasik hümanist etik anlayışının ötesine geçen bir “kozmopolit yeni hümanizm” önerisidir.

Önemli Yapıtları

• İnsan Sonrası (The Posthuman, 2013): Posthümanist felsefesini en kapsamlı şekilde ortaya koyduğu ve Türkçe'ye çevrilen temel eseridir.

Bağlamı ve İlişkileri

• Gilles Deleuze ile İlişkisi: Braidotti'nin felsefesi, Gilles Deleuze'ün "oluş" (becoming) ve "göçebelik" gibi kavramlarından ilham alır. Deleuze'ün felsefesini, toplumsal cinsiyet, teknoloji ve küreselleşme gibi çağdaş sorunlara uygular.
• Feminist Felsefe: Geleneksel feminist teorinin "kadın" kimliğini nasıl ele aldığını sorgular ve beden, teknoloji ve öznellik arasındaki karmaşık ilişkilere odaklanır.
•  Braidotti, Thomas Piketty'nin ekonomik eşitsizlik ya da John Bellamy Foster'ın ekolojik kriz gibi teşhis ettiği sorunlara daha olumlu ve etik bir yanıt sunar. Bu düşünürler sistemi eleştirirken, Braidotti bu eleştiriyi aşarak, geleceğe yönelik yaratıcı bir yol haritası çizer.

📘 Rosi Braidotti – Mini Diyalektik

Tez (Olumlayıcı Bağlam)

• Braidotti, posthümanizmi yalnızca teknolojik bir dönüşüm değil — etik, politik ve ontolojik bir yeniden kuruluş olarak tanımlar.

• “Göçebe özne” kavramıyla, sabit kimlikleri reddeden ama etik ve politik müdahale kapasitesini koruyan bir özne modeli sunar.

• Postmodernitenin “öznenin ölümü” söylemini aşarak, ilişkisel, bağlamsal ve sorumluluk taşıyan bir özne anlayışı geliştirir.

• Türler-arası etik, gezegensel sorumluluk ve feminist felsefe, onun düşüncesinde bütünleşir.

Anti-tez (Eleştirel Karşı Argüman)

• Braidotti’nin posthümanizmi, özellikle teknolojik dönüşüm ve biyopolitika konularında Batı-merkezli bir perspektife yaslanmakla eleştirilir.

• “Göçebe özne” metaforu, bazı eleştirmenlere göre, somut politik mücadeleler karşısında fazla soyut kalabilir.

• Türler-arası etik ve gezegensel sorumluluk, pratikte uygulanabilir politik programlara dönüşmekte zorlanır.

• Posthümanist söylem, hâlâ “insan” olarak tanınma mücadelesi veren toplulukların gerçekliğini gölgeleyebilir.

Sentez (Gerilimi Koruyarak)

• Braidotti’nin posthümanizmi, insan-merkezli düşünceyi aşmak için güçlü bir teorik çerçeve sunar; ancak bu çerçevenin dönüştürücü olabilmesi için:

  • Küresel Güney, yerli topluluklar ve marjinal grupların deneyimlerini merkeze alan çoğulcu bir göçebe özne anlayışı geliştirilmeli

  • Türler-arası etik, yalnızca teorik değil — hukuki, ekonomik ve politik mekanizmalarla desteklenmeli

  • Posthümanist tahayyül, “henüz insan olma mücadelesi verenlerle” bağ kuracak şekilde genişletilmeli

• Böylece göçebe özne, yalnızca teorik bir figür değil — yaşamsal ve politik bir aktör hâline gelebilir.

Temel Eserleri

Başlık	Yıl	Konu
The Posthuman	2013	Posthüman özne, etik, teknoloji, sürdürülebilirlik
Nomadic Theory	2011	Göçebe özne, kimlik, feminist felsefe
Posthuman Knowledge	2019	Bilgi üretimi, epistemik sorumluluk
Transpositions	2006	Beden, cinsiyet, temsil geçişleri