Nikolas Rose: Yaşamın Siyasallaşması ve Biyolojik Vatandaşlık
Biyografi
Nikolas Rose (d. 1947), İngiliz bir sosyolog ve
felsefecidir. Çalışmalarında akıl sağlığı, nörobilim ve biyomedikal bilimlerin
toplumsal ve politik sonuçlarına odaklanır. Özellikle Michel Foucault'nun
iktidar ve yönetim analizlerini biyomedikal bilimlere uygulamasıyla tanınır.
London School of Economics'te uzun yıllar ders vermiş ve şu anda King's College
London'da profesör olarak görev yapmaktadır.
Ana Düşünceleri
Rose'un temel tezi, 21. yüzyılda yaşam bilimlerinin
("genler, beyinler, moleküller") siyasetin ve yönetimin merkezine
yerleştiği yönündedir.
- "Biyolojik
Vatandaşlık" (Biological Citizenship): Rose'un en önemli
katkılarından biridir. Ona göre, modern çağda insanlar, genetik
yatkınlıklar, biyolojik risk faktörleri veya belirli hastalıklar (örneğin
diyabet veya kanser) üzerinden yeni kimlikler ve vatandaşlık biçimleri
kazanır. Bireyler, bu biyolojik statüleri üzerinden dernekler kurar,
araştırma fonları talep eder ve tedavilere erişim için lobi yapar. Bu
durum, vatandaşlığın sadece hukuki değil, aynı zamanda biyolojik bir
kategori haline geldiğini gösterir.
- "Nöro-Kimlikler":
Rose, bu kavramı nöroetik tartışmalarına da uygular. Nörobilimin,
insanları yeni kategorilere ayırdığını (örneğin dikkat eksikliği ve
hiperaktivite bozukluğu olanlar gibi) ve bu kategorilerin, bireylerin
kendilerini nasıl gördüğünü ve toplumun onları nasıl yönettiğini
etkilediğini savunur. Akıl hastalıkları artık ahlaki bir zayıflık değil,
biyolojik bir "gerçeklik" olarak görülür.
- Özerkliğin
Eleştirisi: Rose, bireyin özerk seçimler yaptığına dair liberal
varsayımı da sorgular. Biyolojik bilginin ve tıp uzmanlığının
yönlendirmesiyle alınan kararlar (genetik test yaptırmak, belirli bir
ilacı kullanmak), aslında toplumsal güçlerin ve uzmanlık alanlarının bir
yansımasıdır.
Rose'un düşüncesi, biyoetik konularına, etik
ilkelerin sadece soyut tartışması yerine, iktidar, vatandaşlık ve
kimlik gibi somut politik ve sosyal boyutları ekler. Onun için, genetik
mühendisliği veya beyin-bilgisayar arayüzleri sadece ahlaki ikilemler değil,
aynı zamanda yeni bir yönetim biçiminin araçlarıdır.
Başlıca Yapıtları
- The
Politics of Life Itself: Biomedicine, Power, and Subjectivity in the
Twenty-First Century (2007): Rose'un biyomedikal iktidar ve
"biyolojik vatandaşlık" kavramlarını en kapsamlı ele aldığı
eseridir.
- Neuro:
The New Brain Sciences and the Management of the Mind (2013,
Joelle M. Abi-Rached ile birlikte): Nörobilim ve toplum arasındaki
ilişkiyi inceler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder