Val Plumwood (1939-2008), Avustralyalı bir filozof ve ekolojik feministtir. Batı felsefesini, insanları doğadan üstün ve ayrı konumlandıran "insan merkezli düalizmi" nedeniyle eleştirmesiyle tanınır.
Düşüncesinin Temel Temaları
İnsan Merkezli Düalizm: Plumwood'un en temel kavramı, Batı düşüncesinin, akıl/duygu, erkek/kadın, insan/doğa gibi bir dizi ikilik (düalizm) üzerine inşa edildiğini ve bu ikiliklerde her zaman bir tarafın diğerinden üstün tutulduğunu savunmasıdır. Özellikle insan/doğa ikiliğine odaklanır. Bu ikiliğin, doğayı sadece bir kaynak olarak görmemize ve ekolojik krizin ortaya çıkmasına yol açan temel felsefi yanılgı olduğunu iddia eder.
Ekolojik Feminizm: Plumwood, doğanın tahakküm altına alınması ile kadınların ve diğer marjinal grupların sömürülmesi arasında derin bir bağ kurar. Her iki durumda da, "öteki" olarak görülenin baskı altına alınması için aynı mantığın kullanıldığını savunur. Bu nedenle ekolojik krize bir çözüm bulmanın, aynı zamanda cinsiyetçilik, ırkçılık ve sömürgecilik gibi tahakküm sistemlerini de sorgulamayı gerektirdiğini öne sürer.
Vahşi Doğa ve Bağımlılık: Ünlü bir timsah saldırısından sağ kurtulması, onun felsefesini şekillendiren en önemli olaylardan biridir. Bu deneyim, ona bir insan olarak doğadan ayrı ve üstün olmadığını, aksine onun içinde savunmasız ve bağımlı bir varlık olduğunu göstermiştir. Bu olay, onun insanları doğanın ayrılmaz bir parçası olarak görme fikrini somutlaştırmıştır.
Önemli Yapıtları
Feminism and the Mastery of Nature (Feminizm ve Doğaya Tahakküm, 1993): İnsan merkezli düalizm ve ekofeminizm üzerine temel tezlerini ortaya koyduğu kitabıdır.
Environmental Culture: The Ecological Crisis of Reason (Çevresel Kültür: Aklın Ekolojik Krizi, 2002): Akıl ve doğa arasındaki ilişkiyi yeniden düşünerek ekolojik krize felsefi bir çözüm önerir.
Bağlamı ve İlişkileri
John Bellamy Foster ile İlişkisi: Foster, ekolojik krizi kapitalist sistemin metabolik yarığı ile açıklarken, Plumwood aynı krizi Batı felsefesindeki kavramsal ve kültürel düalizmlerle açıklar. Her ikisi de sorunun yapısal olduğunu savunur, ancak farklı bir teorik zeminden hareket ederler.
Rosi Braidotti ve Cary Wolfe ile İlişkisi: Plumwood'un "insan istisnacılığını" reddetmesi ve insan-doğa bağımlılığını vurgulaması, Rosi Braidotti ve Cary Wolfe'un posthümanist felsefelerine temel oluşturan bir yaklaşımdır. Plumwood, onların savunduğu fikirlerin tarihsel ve felsefi köklerini sunar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder