G.Gentile

Giovanni Gentile ( 1875- 1944)

"Faşizmin filozofu" olarak da nitelen­miştir. Gentile'nin "edimci idealizm" kavra­mı Hegel'in etkisini yansıtır.

Çeşitli üniversitelerde görev yaptıktan sonra 1917'de Roma Üniversitesi'nde felse­fe tarihi profesörü oldu. Hegelci bir Marx incelemesi olan La filosofia di Marx'i (1899; Marx'in Felsefesi) yazarken Benedetto Croce'yle tanıştı ve 1903-22 arasında onun­la birlikte La Critica adlı dergiyi çıkardı. Gentile, Croce'nin felsefi görüşlerini de et­kiledi. 1924'te Gentile'nin faşizmi benimse­mesi üzerine aralarında çözümsüz bir anlaş­mazlık doğana değin iki düşünür dost kaldı.

Ekim 1922'den Temmuz 1924'e değin fa­şist hükümette eğitim bakanı olarak görev yapan Gentile bu süre içinde geniş kapsam­lı düzenlemelere girişti. 1925'te anayasa de­ğişikliği üzerinde çalışan iki komisyonun başkanlığını üstlenerek faşist korporatif devletin temellerinin atılmasına yardımcı ol­du. Kamu Eğitimi Yüksek Konseyi başkan­lığı (1926-28) ve Yüksek Faşist Konsey üye­liğinden (1925-29) sonra siyasi nüfuzu gide­rek azaldı. Gentile'nin belki de en önemli ürünü, 1925'te hazırlıklarına başladığı, ilk basımını 1936'da tamamladıktan sonra 1943'e değin yayımını sürdürdüğü Enciclo­pedia Italiana di scienze, lettere ed artfydi (İtalyan Bilim, Edebiyat ve Sanat Ansik­lopedisi). Benito Mussolini'nin 1943'te dev­rilmesinden sonra Gentile, Salò'da Alman­ların kurduğu Faşist Sosyal Cumhuriyeti destekledi ve İtalyan Akademisi'nin baş­kanlığına getirildi. Partizanlar tarafından öl­dürülmesine değin bu görevde kaldı.

Gentile'nin idealist felsefesi, bireysel zi­hinlerin varlığını ve teori ile pratik, özne ile nesne, geçmiş ile bugün arasındaki farklılı­ğı yadsır. Gentile'ye göre bütün bu katego­riler yalnızca zihinsel birer yapıdır. Zihin Mutlak'tır ve eğitim Mutlak'ın açınlama sürecidir.

Giordano Bruno, Tommaso Campanella, Giambattista Vico ve Vincenzo Cuoco gibi İtalyan filozoflarının yapıtlarını yayına ha­zırlayan Gentile'nin eğitim ve felsefe konu­larında da birçok yazısı vardır. Yapıtları arasında Le origini della filosofia contempo­ranea in Italia (1917-23,4 cilt; İtalya'da Çağ­daş Felsefenin Kökeni), La riforma dell'educazione (1920; Eğitim Reformu), La filosofia dell'arte (1931; Sanat Felsefesi) ve La mia religione (1943; Benim Dinim) sayılabilir. "Edimci idealizm" görüşünü Te­oria generale dello spirito come atto puro (1916; Salt Edim Olarak Zihin Kuramı) ad­lı çalışmasında ele almıştır.

A.B.