Schleiermacher

Aydınlanma Dönemi'nin hemen sonrasında düşünceleriyle modern Protestan tanrıbilimine yeni bir yön çizmesiyle tanınan Alman vaiz, tanrıbilimci ve filozof. XIX. yüzyılın Al­manca konuşulan dünyasının adından en çok söz ettiren, John Calvin'den sonra bilinen cn büyük Protestan tanrıbilimcisi olarak görülen Schleiermacher, çoğu yer­de Kant sonrası idealist felsefenin "eleştirel gerçekçilik" diye bilinen koluna dahil edilmektedir. Dinin sonuna gelin­diği, "Tanrı'nın ölümü"nün sürekli dillendirildiği bir dönemde önü çok büyük ölçüde tıkanarak çökme noktasına gelen Protestan tanrıbilimine yeni bir çıkış yo­lu arayan Schleiermacher, tanrıbilimi fel­sefenin, tarihin, en önemlisi de önü alınmaz bir yükselişteki bilimin karşısında yeniden olanaklı kılmayı amaçlamakta­dır. Bu amaçla geride bıraktığı düşünsel kalıt, yalnızca felsefecileri değil kendi­sinden sonra gelen tanrıbilimcileri de derinden etkilemeyi günümüzde de sürdür­mektedir.

(…)
Schleiermacher'in düşüncelerinin fel­sefeye en önemli katkılarından biri de kendisini "yorumbilgisi" alanında göster­mektedir. Bu bağlamda Schleiermacher, çoğunlukla tanrıbilim, filoloji ve hukuk alanlarıyla sınırlı olarak düşünülegelen geleneksel yorumbilgisinin alanını genel anlama kuramına çekmesiyle çağdaş fel­sefede yorumbilgisinin yükselişinin önü­nü açmıştır.

Schleiermacher'in yorumbil­gisi anlayışının en çok dikkat çeken özel­liği, yapılan konuşmaların ya da yazılan metinlerin en iyi biçimde anlaşılmaları için dört aşamadan oluşan bir yöntem öneriyor olmasıdır.

Yorumlama
Dilbilgisel yorumlama	Ortaya konan ifadeyi bir bütün olarak dil bağlamı içerisinde incelemek
Ruhbilimsel yorumlama	Kişinin düşünceleri üretme bağlamına odaklanmaktan geçtiğini
Karşılaştırmalı yorumlama	Daha önce metinde ya da konuşmada anlaşılanların ışığı altında karşılaşılan karanlık noktaların açıklığa kavuşturulması
Kutsal yorumlama	Doğrudan metnin anlamı ile bağlamını sezgisel bakımdan aydınlat¬maktan oluşur ve bu anlamda bütünüyle metne yaklaşan yorumcunun kendi özerk üretkenliği üstüne kuruludur.

El­deki bütün metinlerin bu dört temel yo­rumlama aşaması doğrultusunda en iyi bir biçimde kavranabileceğini öne süren Schleiermacher, yapılan yorumun sağlamlığını güvence altına almak için her metin anlama çabasının en azından iki yorumlama aşamasını etkin bir biçimde kullanması gerektiğini söyler. Schleiermacher bu bağlamda kendi deneyimle­rinden hareketle dilbilgisel yorumlama­nın karşılaştırmak yorumlama ile buna karşı ruhbilimsel yorumlamanın da kut­sal yorumlama ile birlikte kullanılmasın­da büyük yarar olduğunu belirtir. Bununla birlikte, yorumlamacının bütün bir anlama süreci boyunca bu dört yorum­lama aşamasını da göz önünde bulun­durmasının yetkin bir anlama için vazge­çilmez olduğunun altını da koyuca çizer.

(…)

Felsefe Sözlüğü , Bilim ve Sanat Yayınları 

Schleiermacher ve Romantik Yorumlama

Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher