Josiah Royce
İdealistik felsefe,
kısmen İngiliz Yeni-Hegelcilik etkisi ile ve kısmen de Alman düşüncesinin
doğrudan bir etkisi ile, Amerika Birleşik Devletlerindeki üniversitenin
profesörleri arasında büyük bir ilgi toplayacaktır. Josiah Royce (1855-1916),
Harvard
Üniversitesi profesörü,
Birleşmiş Devletlerdeki idealistik ekolün önde gelen bir kişiliğidir.
Royce'un öğretisine göre normal deneyim dünyası, idealar
terimleriyle yorumlanamayan hiçbir olgu içermemektedir. Bizim dünyaya
katabileceğimiz tüm gerçeklik, bir ideal olacaktır. Bizim üzerimize deneyim
ile baskıda bulunan belli bir idealar dizgesi vardır. Bu, bizim
davranışlarımıza yön veren bir olgudur. Biz onu madde dünyası olarak
adlandırırız. Ancak içimizdeki bu deneyim dizisine olan gerçeklik içindeki
uygunluğun ötesinde birşey yok mudur? Evet, fakat bu her zihnin dışında değil, bizim
zihnimizin dışındaki bir idealar dizgesidir. Eğer benim dünyam tam olarak
bilinebilseydi, onun özsel olarak bir zihinsel dünya olması gerekirdi. O,
standart ve evrensel bir zihin içinde ve onun için vardır. Onun idealar
dizgesi basit olarak dünyayı sürdürür. Ben zihinleri anlayabilirim çünkü
bende bir zihirıimdir. Hiçbir zihinsel niteliğe sahip olmayan bir varlık,
benim için tamamen anlaşılmazdır. İster aşkın bir zihin olsun, isterse
bilinemez olsun, bu bizim seçimimizdir. Ancak mutlak olarak bilinemez hiçbir
şey var olamaz; onun kapsamı anlamsızdır. Bilinebilen herşey bir ideadır,
aynı idearon kapsamıdır. Eğer o
bir zihin tarafından bilinebüiyorsa, gerçeklik özsel olarak ideal ve
zihinseldir. Gerçek dünya, bir anlak ya da bir zihinler grubu olmalıdır.
Benim ötemdeki bu
idealara nasıl ulaşabilirim? Bir bakımdan, ben kendi idealanmm ötesine
hiçbir zaman ulaşamam, bunu isteyip istememem önemli değildir, çünkü benim
dışsal ve gerçek dünyamı oluşturan tüm bu diğer zihinler öz olarak benim kendimle
birdir. Tüm dünya, özsel olarak bir dünyadır ve o, bir kendinin dünyasıdır.
Biri tarafından nesne olarak bilinen dışsal gerçeklik, birinin kendisi ile
özdeştir. Nesne "anlamındaki" kendi, nesnenin sahip olduğu daha
büyük kendi ile özdeştir. Bu dünya hakkındaki mutlak olarak kesin olan tek
şey, onun zihinsel, ussal, düzenli ve öz açısından kavranabilir olduğudur.
Sonuç olarak, onun tüm so-runlan bir şekilde çözülmüştür, onun tüm karanlıkta
kalmış gizemleri yüce kendi tarafından bilinmektedir. Bu kendi sonsuz olarak
düşünce açısından bireyin bilinçlinğini aşar; çünkü o, tüm sonlu kendileri
içerir; kendini yansıtan bilgiye sahiptir. Doğal ve tinsel düzenler,
fiziksel ve ahlak düzenleri, tanrısal ve insan, ölümlülük ve özgürlük,
Royce'a göre, Kant'ın aşkınsal yada extra-zamansal özgürlük ve tüm edimlerimizin zamansal zorululuğu
uygunluğu öğretisi ile uzlaştırılabilir.
Royce'un felsefesi, tarihsel bir çalışma olan Spirit of Modern Philosophy (Çağdaş Felesefe Ruhu) eserinde geniş olarak yer almaktadır. Onun daha sistematik bir çalışması olan The World and Individual (Dünya ve Birey) yapıtı, insanın ve doğanın olgularının yorumlaması uygulanan ayrıntılı bir kuramı içermektedir. Royce, kısmen ilgilendiği sorunların doğası nedeniyle, kısmen de, belki zihinsel öğelerin abartılması eleştirilerini geçiştirmek için deneyimin iradesel ve amaçsal yönü üzerine daha fazla vurgu yapmaktadır. Royce, Philosophy of Loyalty (Bağlılık Felsefesi) adlı yapıtında ise törel kuramım ortaya koymaktadır. İdeali stik dünya-görüşünü, temel ahlak ilkelerinden yola çıkarak oluşturur. Bağlılık, beraberinde bağlılığı getirir.Bir nedene olan bağlılık, bağlılığın en büyük ölçüde olanını getirir. Benim nedenlerim bir dizge biçimlendirmelidir, onlar tek bir neden oluşturmalıdırlar, bir bağlılık yaşamı:onlar, olanaklı evrensel bağlılığı oluştururlar. Bu durumda bağlılık, evrensel bir neden içinde, en yüksk iyide, en yüksek tinsel değer içinde inancı barındırır. Bağlılık ilkesi yalnızca bir yaşam rehberi değil, aynı zamanda sonsuz, herşeyi-kuşatan tinsel bir birliğin açıklamasıdır. Royce, Kant'ın Pratik Usun Eleştirisi yapıtında sunulana benzer olarak, Tanrının varlığı için ahlaksal bir tartışma ortaya koymaktadır.
Çalışmaları:
The Religious Aspects
of Philosophy, 1885;
The Spirit of Modern
Philosophy, 1892;
The Conception of God, 1897;
Studies of Good and
Evil, 1898;
The World and the
Individual, 2 cilt, 1900-1902;
Outlines of Psychology,
1902;
Herbert Spencer, 1904;
The Philosophy of
Loyalty, 1908;
W.James and Other
Essays, 1911;
The Sources of
Religious Insight, 1912;
The Problem of Christianity, 2 cilt, 1913;
Lectures on Modern
Idealism, 1916;
Felsefenin Öyküsü, Frank Thilly, İzdüşüm Yayınları |
Akımlar
- Felsefi "izm"ler
- Sofizm
- Stoacılık
- Kuşkuculuk
- İdealizm
- Yeni Platonculuk
- İnsancılık (Hümanizm)
- Usçuluk
- Deneycilik
- Eleştiricilik (Kritisizm)
- Materyalizm
- Liberalizm
- Hiççilik (Nihilizm)
- Sosyalizm
- Marksizm
- Olguculuk (Pozitivizm)
- Postpozitivizm
- Pragmatizm
- Fenomenoloji (Görüngübilim)
- Yeni Kantçılık
- Mantıkçı Pozitivizm
- Yeni Hegelcilik
- Yapısalcılık
- Çözümleyici Felsefe
- Varoluşçuluk
- Yorumbilgisi (Hermeneutik)
- Frankfurt Okulu
- Feminizm
- Postyapısalcılık
J.Royce
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder