Bastille'deki mahkûmiyeti sırasında Voltaire takma adını alan François-Marie Arouet şair, oyun yazan, romancı, tarihçi, filozof, risaleci, kralların mektup arkadaşı ve her şeyin ötesinde militan bir zekâydı. Paris'te doğdu ve öğrenim gördü, uzun yaşamının büyük bölümünü değişik sürgünlerde geçirdi. Kitapları, basımcıları ve yayıncıları tekrar tekrar mahkûm edildiler. Siyasi ve toplumsal saygınlığın uçlarında dolaşıp durdu ve sonunda sembolik olarak Cenevre yakınında Ferney'de Fransa'nın uzak sınırına yerleşti.
Otuz iki yaşında itibarını kaybetmiş bir şekilde Paris'i terk etti ve 1744-1747 yıllarında Versailles'da kraliyet tarihçisi olduğu üç huzursuz yıl dışında seksen dört yaşına kadar Paris'e geri dönmedi. Lorraine'de Stanislaw Leszczynski'nin Lunéville'deki dost meclisinde üç yıl, İngiltere'de kendisine yeni ufuklar açan altı yıl, bir hayranı olan Büyük Freiderich'le de Prusya'da üç yıl geçirdi. İsviçre'den Calvin'le ilgili yorumlan yüzünden kovuldu.
1760-1778 yılları arasında Ferney'de ziyaretçilerin sürekli akınına uğrayan meclisinde "Avrupa'nın (Köyün Efendisi) Hancısı" (Le Roi Voltaire) diye selamlanıyordu. Le seigneur du village bataklıkları kurutmak, bir çiftlik modeli işletmek, bir kilise, tiyatro, ipek imalathanesi ve bir saat kurmak yoluyla teorilerini burada uygulamaya sokmuştur. Övünerek "kırk vahşinin sığınağı, bin iki yüz işe yarar insandan oluşan zengin küçük bir kasabaya dönüştürüldü" demişti.
Voltaire'in yüzden fazla cildi dolduran yayımlanmış çalışmaları dinde hoşgörü, siyasette barış ve özgürlük, iktisatta girişim ve sanatlarda entelektüel liderlik amaçlarını anlatır. Quakers'tan. Parlamentodan ve ticaret ruhundan, Bacon, Locke ve Shakespaere'e her şeyden övgüyle söz eden Lettres anglaises (1734) Anakaradaki geleneksel Katolik çevrelerine düşünce için yeni bir kaynak sağladı. Siècle de Louis XIV (1751) Fransızlara yakın geçmişlerinin zengin, ama eleştirel bir manzarasını sunmuştur.
Candide ou l'optimisme (1759) adlı felsefi roman Rousseau'ya yanıt olarak yazıldı Bu roman genç ve hevesli Candide ve "her şey tüm olası dünyaların en iyisi içindeki en iyi için" düsturunu benimsemiş aydın öğretmeni Pangloss'un hikâyesini anlatır. Thunder-ten-tronckh Kalesi'nden sadece felaketin bilinen her çeşniyle karşılaşmak için yola çıktılar: Savaş, katliam, hastalık, kaçırma, işkence, ihanet, deprem, deniz kazası, engizisyon ve kölelik. Sonunda, dünyadaki kötülükler karşı konulmaz olduğundan kişinin yapabileceği tek şeyin kendi faaliyetlerini düzene koymak olduğu sonucunu çıkardılar. Candide'in kapanış cümlesi 'il faut cultiver notre jardin'di (kendi bahçemizi ekmek zorundayız). Toulouse'da Calvinist bir babanın sözde oğlunun Katolik olmasına karşı çıktığı için tekerleğe bağlanarak parçalandığı korkunç Calas olayından ilham alan Traiié sur la tolcrance (1763) kalpten gelen bir haykırıştı. Büyük Encyclopédie'ye cep kitabı büyüklüğünde bir rakip olan Dictionnaire philosophique portatif (1764), ironi ve satirin bir to-ur de force'ydu. Buna ek olarak çok miktarda tragedya, geniş bir polemik risale koleksiyonu ve yaklaşık on beş bin mektup mevcuttu. Son oyununun oynandığı sahneye büstünün koyulduğunu gördükten sonra, Paris'te öldü. "İnfazımı görmeye de aynı sayıda gelirlerdi" dedi. Ve hâlâ şiir yazıyordu…
Not: Kaynak belirlenemedi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder