Antisthenes

(d. y. 10 445 - ö. y. 365) Ati­nalı filozof. Sokrates'in öğrencilerindendir. Genellikle Sinoplu Diogenes'in kurduğu varsayılan Kynik felsefe okulunun gerçek kurucusudur. Zengin bir ailede yetişen Antisthenes'in felsefesinin kökleri, toplum yapısında göz­lediği çelişki ve haksızlıklara dayanır. Daha mutlu ve insanca bir yaşama giden yolu gös­terecek bir düşünce sistemi oluşturmaya ça­lışmıştır. Mutluluğun ahlaki erdeme dayan­dığı ve erdemin de öğretim yoluyla aşılana­bileceği inancını savunmuştur. Antisthenes insanlara erdemli olmayı öğretirken, nesne­leri iki kategoriye ayınrdı. Özel mülkiyeti, duyusal hazları ve öteki zevkleri içine alan dış dünyaya ait varlıklar; doğruyu ve insan ruhu hakkındaki bilgileri içeren, insanın iç dünyasına ait varlıklar. İnsanın kolayca baş­tan çıkarılabilen maddi yanının bastırılması gerektiğini savunan Antisthenes, ruhun zenginliğini araştırmaya yardımcı olacak fiziksel ve zihinsel acıyı kabullenmeleri için öğrencilerini yüreklendirdi. Öğretim yönte­mini, kendi düşüncelerinin ve inançlarının bulunduğu yüksek bir tepeden, Herakles söylencesinde olduğu gibi toplumun budalalıklarına ve haksızlıklarına karşı "ulu­mak" biçiminde tanımlardı. Antisthenes'in kurduğu felsefe okulu büyük olasılıkla bu nedenle Kynik (Yunanca: kyon "köpek") adıyla anıldı; Antisthenes ve izleyicilerinin kullandığı, Atina'nın güneydoğusundaki gymnasion da Kynosarges adını taşırdı. Antisthenes'in Yunanlarla barbarları, öz­gür yurttaşlarla köleleri birbirine eşit sayan görüşleri Yunan kent-devletlerinin gerile­me dönemine girişiyle çakışıyordu. Kyniklerin etkisi İÖ 3. yüzyılda gelişen Stoacı okul aracılığıyla sonraki dönemlere ulaştı. Onların maddi zenginliklere karşı çıkan tu­tumu uygar kent yaşamına karşı doğa duru­muna dönüşü savunan akımlara da öncülük etti. A.B.