S.Kripke

Kripke, Saul Aaron (1940) Mantık ve matematik felsefesi alanlarında, özellikle de kipler mantığı, sezgici mantık ve kümeler kuramında ufuk açıcı çalışmalar yapmış olan Amerikalı felsefeci. Kripke’ nin ayrıca dil felsefesi, bilgikuramı, metafizik ve zihin felsefesi gibi diğer felsefe dallarında da katkıları olmuştur. Kripke ilk çalışmaları olan Kipler Mantığında Eksiksizlik Kanıtsavı  (A Completeness Theorem in Modal Logic, 1959) ile Kipler Mantığı Üzerine Anlambilgisel Düşünceler’de (Semantical  Considerations on Modal Logic, 1963) kipler mantığının teknik sorunları üzerinde yoğunlaşır.  1960’lann sonlarına doğru özdeşlik, özel adlar ve olanaklı dünyalar konularını işlemeye başlayan Kripke, şaşkınlık ve şüpheyle karşılanan çeşitli mantıksal konumlar geliştirir. Bu konumlardan en etkilisini Adlandırma ve Zorunluluk’ta (Naming and Necessity, 1980 —Kripke’nin aynı adı taşıyan 1972 yılında yayınılanmış bir makalesi de vardır) bulabiliriz. Kripke bu çalışmasında özdeşliğin asla iki şey arasında değil, şey ile kendisi arasında geçerli olduğunu ve zorunluluğa dayandığını iddia eder (bazı felsefecilere göre Kripke’nin bu savı oldukça su götürürdür). Sözgelimi çift odaklı gözlüğü bulan kişi ile PTT genel müdürünün özdeşliği rahatlıkla zorunlu değil de olumsal gözükebilir. Ama Kripke burada olumsal olanın her iki ayrı özelliğin bir kişide toplanması olduğunu ve bu olumsallığın kişinin kendisiyle özdeş olması zorunluluğunu ortadan kaldırmadığını savunur. Çiftodaklı gözlüğü bulan Benjamin Franklin PTT genel müdürü olmasaydı da kendisi kendisiyle özdeş olacaktı. Kripke Adlandırma ve Zorunluluk adlı çalışmasında adların yalnızca kesin betimlemeler değil, göndergesi bütün olanaklı dünyalarda geçerli olması gereken tanıtlayıcı tümdeyimler de olduklarını öne süren bir nedensel anlam kuramı oluşturur. Kripke bu anlambilgisi çerçevesinde zorunlu/olumsal ve a priori/ posteriori ayrımlarının çakışmadığını ileri sürer. Kripke’ nin diğer bir önemli kitabı, Wittgenstein’ın “özel dil uslamlamasını   izleme” bağlamına oturttuğu Wittgenstein on Rules and Private Language (Wittgenstein’da Kurallar ile Özel Dil, 1982) adlı çalışmadır. Felsefe Sözlüğü-Bilim ve Sanat Yayınları