Silvia Federici

 Biyografi

• Doğum: 1942, Parma (İtalya).
• Eğitim: Bologna Üniversitesi’nde lisans; 1967’de Fulbright bursuyla ABD’ye giderek Buffalo Üniversitesi’nde felsefe doktorası.
• Akademik Kariyer:
• 1980–1991: Nijerya, Port Harcourt Üniversitesi’nde dersler.
• Daha sonra ABD’de Hofstra Üniversitesi’nde siyaset felsefesi ve uluslararası çalışmalar profesörü.
• Aktivizm:
• International Feminist Collective kurucularından.
• 1970’lerde Wages for Housework (Ev İşi İçin Ücret) kampanyasının öncülerinden.
• Midnight Notes Collective üyesi.
• Afrika’da Committee for Academic Freedom (CAFA) kurucularından.

Yaşam: Uzun yıllardır New York’ta yaşıyor; partneri, Marksist düşünür George Caffentzis.

Üreme Emeği ve Kapitalist Birikimin Sırrı

İtalyan-Amerikalı akademisyen ve aktivist Silvia Federici, Marksist Feminizmin en etkili çağdaş sesidir. Onun temel katkısı, Marksist analizi, geleneksel olarak "emek" sayılmayan, ancak kapitalist sistem için hayati önem taşıyan üreme emeği (reproductive labor) alanına genişletmesidir.

1. Temel Tezi: Üreme Emeği ve "Görünmez" Sömürü

Federici, Marx'ın Kapital'de analiz ettiği, ücretli fabrika emeğinin yanı sıra, kapitalizmin devamı için kritik olan ancak ücretsiz kalan bir emek türünün var olduğunu savunur.

• Üreme Emeği Tanımı: Ev işleri, çocuk bakımı, yaşlı bakımı, yemek yapma ve duygusal bakım gibi, işgücünü (proletaryayı) yeniden üretme ve sürdürme faaliyetleridir. Bu emek, geleneksel olarak kadınlara atanmıştır.
• Sömürü Mekanizması: Bu emek ücretsiz kaldığı için (evde yapıldığı ve ücretlendirilmediği için), sermayeye çok büyük bir sübvansiyon (destek) sağlar. Kapitalist, işçinin emeği için ödediği ücretin içine, işçinin ertesi gün işe hazır olmasını sağlayan bu ücretsiz emeğin maliyetini dahil etmek zorunda kalmaz.
• Sonuç: Kadın emeğinin metalaşmaması (ücretsiz kalması), kapitalist birikimin ve artı-değerin temel bir sırrıdır.

2. Tarihsel Analiz: Cadı Avı ve Birikim (Caliban and the Witch)

Federici, Kapitalizmin sadece fabrika sömürüsüyle değil, aynı zamanda tarihsel olarak bireysel özgürlükleri gasp ederek (mülksüzleştirme) kurulduğunu savunur.

• Cadı Avları: 16. ve 17. yüzyıllardaki kitlesel cadı avlarının, sadece dinsel bir fanatizm değil, aynı zamanda kadınların bedenleri ve üreme potansiyelleri üzerindeki kapitalist kontrolü kurumsallaştıran, siyasi ve ekonomik bir operasyon olduğunu iddia eder.
• "Yeni Enclosures (Çitlemeler)": Marx'ın toprakların çitlenerek köylülerin mülksüzleştirilmesini analiz ettiği gibi, Federici, kadın bedenin çitlenerek ücretli emeğe bağımlı hale getirilmesi sürecinin, kapitalizmin başlangıcında hayati olduğunu gösterir.

3. Post-Marksizme Katkısı

Federici'nin teorisi, Marksist analizi Feminizm, toplumsal yeniden üretim ve beden politikaları alanına güçlü bir şekilde entegre ederek, küresel sendikal hareketler ve güvencesiz emek (precarity) karşıtı hareketler için teorik bir zemin sağlamıştır.

Silvia Federici’nin Beyond the Periphery of the Skin: Rethinking, Remaking, and Reclaiming the Body in Contemporary Capitalism (2020) kitabı, onun uzun süredir işlediği “beden–kapitalizm–feminizm” hattını günümüz neoliberal çağında yeniden açımlıyor.  (Tenin Sınırlarının Ötesine: Güncel Kapitalizmde Bedeni Yeniden Düşünmek )(Otonom Yayıncılık, 2022).

📖 Kitabın Genel Çerçevesi

• Kökeni: 2015’te San Francisco’da verdiği üç dersin genişletilmiş hali.
• Amaç: Kapitalizmin bedeni nasıl dönüştürdüğünü, disipline ettiğini ve “çitleme”ye tabi tuttuğunu göstermek.
• Ana Tez: Beden, yalnızca biyolojik bir varlık değil; kapitalizmin yeniden üretim krizinin, feminist ve toplumsal mücadelelerin merkezinde bir siyasal alan.

📑 Kitabın Temaları

1. Bedenin Kapitalist Tarihi
• Caliban ve Cadı’da başlattığı hattı sürdürür: kapitalizm, bedeni bir “iş-makinesi”ne dönüştürerek kuruldu.
• Cadı avları, kadın bedeninin kontrol altına alınmasının tarihsel örneği.
2. Neoliberalizm ve Beden
• Neoliberal çağda beden, hem tüketim nesnesi hem de üretim aracı olarak daha yoğun biçimde sömürülüyor.
• Sağlık, doğurganlık, cinsellik, hatta duygular → piyasa mantığına tabi.
3. Bedenin Çitlenmesi (Enclosure)
• Kapitalizmin “çitleme” hareketi yalnızca toprakla sınırlı değil; bedenler de çitleniyor.
• Genetik mühendislik, biyoteknoloji, üreme teknolojileri → bedenin yeni “çitleme alanları”.
4. Bedenin Direnişi
• Feminist, queer, ekolojik ve antikapitalist hareketler, bedeni yeniden sahiplenme mücadelesi veriyor.
• “Bedenin müşterekleri” → bakım, dayanışma, kolektif yaşam pratikleri.
5. Bedenin Yeniden Büyülenmesi (Re-enchantment)
• Kapitalizmin bedeni mekanikleştiren, indirgemeci anlayışına karşı, bedeni yeniden büyülü, yaratıcı, kolektif bir alan olarak düşünmek.
• Dans, ritüel, kolektif deneyimler → bedenin özgürleşme potansiyeli.

🌱 Anahtar Kavramlar

• Periphery of the Skin (Tenin Sınırları): Bedenin yalnızca biyolojik sınırlarla tanımlanamayacağı; toplumsal, politik, ekolojik ilişkilerle örülü olduğu.
• Body Politics: Bedenin kapitalizmde disiplin ve sömürü alanı, ama aynı zamanda direnişin de zemini.
• Commons of the Body: Bedenin müşterekleşmesi; bakım, sağlık, dayanışmanın kolektifleşmesi.

Sentez

• Caliban ve Cadı → Kapitalizmin tarihsel kökenlerini feminist bir gözle yeniden yazıyor.
• Sıfır Noktasında Devrim → Güncel feminist mücadelelerin stratejik alanını (yeniden üretim) açıyor.
• Tenin Sınırlarının Ötesine → Neoliberal çağda bedenin politik-ekolojik müşterekleşmesini tartışıyor.

Yapıtları (Türkçe Çevirileriyle)

Orijinal Adı	Yıl	Türkçe Çeviri
Wages Against Housework	1975	Ev İşi Karşısında Ücret (çeviri mevcut değil, makaleler içinde parçalı)
Il Grande Calibano (Leopoldina Fortunati ile)	1984	Büyük Caliban (çeviri yok)
Caliban and the Witch: Women, the Body and Primitive Accumulation	2004	Caliban ve Cadı: Kadınlar, Beden ve İlksel Birikim (Otonom Yayıncılık)
Revolution at Point Zero: Housework, Reproduction, and Feminist Struggle	2012	Sıfır Noktasında Devrim: Ev İşi, Yeniden Üretim ve Feminist Mücadele (Otonom Yayıncılık)
Re-enchanting the World: Feminism and the Politics of the Commons	2018	Dünyayı Yeniden Efsunlamak: Müşterekler Siyaseti ve Feminizm (Sel Yayıncılık)
Witches, Witch-Hunting, and Women	2018	Cadılar, Cadı Avı ve Kadınlar (Otonom Yayıncılık)
Beyond the Periphery of the Skin	2020	Tenin Sınırlarının Ötesine: Güncel Kapitalizmde Bedeni Yeniden Düşünmek (Otonom Yayıncılık)
Patriarchy of the Wage: Notes on Marx, Gender, and Feminism	2021	Ücret Patriyarkası: Marx, Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm Notları (Sel Yayıncılık)