Peter Singer, çağımızın en tanınmış ve tartışmalı filozoflarından biridir. O, felsefeyi soyut teorilerden çıkarıp, hayvan haklarından küresel yoksulluğa kadar en acil ve pratik sorunlara uygulamasıyla tanınır.
Biyografi
Peter Singer, 1946 doğumlu Avustralyalı bir filozoftur.
Oxford Üniversitesi'nde eğitim gördükten sonra uzun yıllar Princeton
Üniversitesi'nde biyoetik profesörü olarak görev yapmıştır. Felsefi
çalışmalarının yanı sıra, hayvan hakları ve etkili yardımseverlik
hareketlerinin kurucularından biri olarak bir "kamu entelektüeli"
statüsü kazanmıştır.
Düşüncesinin Temel Temaları
- Faydacılık
(Utilitarianism): Singer'ın etik felsefesi faydacılık üzerine
kuruludur. Bu etik yaklaşım, bir eylemin ahlaki açıdan doğruluğunun,
sonuçlarına bakılarak belirlendiğini savunur. En iyi eylem, en çok sayıda
varlığın faydasını (mutluluk, zevk) maksimize eden veya acısını minimize
eden eylemdir. Singer, bu prensibi "tercih faydacılığı"
olarak ele alır; yani, tüm ilgili varlıkların tercihlerini eşit derecede
dikkate almalıyız.
- Hayvan
Özgürleşmesi (Animal Liberation): Singer'ın en ikonik çalışmasıdır.
Faydacılık prensibini hayvanlara uygulayarak, onların acı çekme
kapasitelerinin, ahlaki olarak dikkate alınmaları için yeterli bir kriter
olduğunu savunur. İnsan merkezli bir bakış açısıyla hayvanların
çıkarlarını hiçe saymayı "türcülük" (speciesism) olarak
adlandırır ve bunu ırkçılık veya cinsiyetçilik gibi bir önyargı türü
olarak eleştirir. Bu yaklaşım, vejetaryen ve vegan hareketlerin felsefi
temelini oluşturmuştur.
- Etkili
Altruizm (Effective Altruism): Singer, bir felsefe ve sosyal hareket
olan etkili altruizmin kurucu figürlerindendir. Bu yaklaşım, ahlaki
sorumluluklarımızı en iyi şekilde yerine getirmek için mantığı ve
kanıtları kullanmamız gerektiğini savunur. Sahip olduğumuz kaynaklarla
(zaman, para vb.) en çok iyi etkiyi nasıl yaratabileceğimizi bilimsel
olarak analiz etmeyi teşvik eder.
- Açlık,
Zenginlik ve Ahlak (Famine, Affluence, and Morality): Singer'ın 1972
tarihli bu ünlü makalesi, küresel yoksullukla ilgili ahlaki bir tartışma
başlatmıştır. Argümanına göre, eğer kötü bir şeyin olmasını (örneğin
birinin açlıktan ölmesini) ahlaki olarak kendimizle karşılaştırılabilir
bir şeyi feda etmeden engelleyebiliyorsak, bunu yapmak ahlaki bir
görevimizdir. Zengin ülkelerdeki bireylerin, gelirlerinin bir kısmını
yoksul ülkelerdeki insanlara yardım etmek için bağışlama konusunda ahlaki
bir zorunlulukları olduğunu savunur.
Önemli Yapıtları
- Hayvan
Özgürleşmesi (Animal Liberation, 1975): Hayvan hakları hareketinin
İncil'i kabul edilen temel eseridir.
- Pratik
Etik (Practical Ethics, 1979): Kürtajdan ötanaziye kadar birçok
güncel etik sorunu faydacılık merceğinden incelediği başyapıtıdır.
- Kurtarabileceğiniz
Hayat (The Life You Can Save, 2009): Etkili altruizm felsefesini
popülerleştiren, herkesin küresel yoksullukla mücadeleye katkıda
bulunabileceğini savunan bir kitaptır.
Bağlamı ve İlişkileri
- Meta-etikten
Uygulamalı Etiğe: J.L. Mackie, Russ Shafer-Landau ve Christine
Korsgaard gibi düşünürler ahlakın doğasını (meta-etik) tartışırken, Peter
Singer, doğrudan bu ahlaki prensipleri günlük hayatın somut sorunlarına
(uygulamalı etik) uygular.
- Ahlaki
Özne Genişlemesi: Sizin de daha önce bahsettiğiniz "özne
genişlemesi" fikrinin en önemli savunucularındandır. Ahlaki
çemberin sadece insanları değil, acı çekebilen tüm canlıları kapsayacak
şekilde genişletilmesi gerektiğini savunur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder