Mario De Caro

Mario De Caro,  (d. 1963), İtalyan bir filozoftur ve Roma Tre Üniversitesi'nde Ahlak Felsefesi Profesörü olarak görev yapmaktadır. Aynı zamanda 2000 yılından beri Tufts Üniversitesi'nde misafir profesör olarak ders vermektedir. En çok özgür irade ve ahlaki sorumluluk üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Felsefi tartışmalara hem analitik hem de kıta felsefesi geleneklerinden unsurlar katarak, bu kadim soruna modern bir bakış açısı getirir.

Felsefedeki başlıca çalışma alanları şunlardır:

• Özgür İrade ve Ahlaki Sorumluluk: De Caro, özgür irade tartışmalarındaki ana figürlerden biridir. "Zayıf natüralizm" (weak naturalism) olarak adlandırdığı yaklaşımı savunur. Bu yaklaşım, bilimsel dünya görüşüyle insan eylemlerinin özgürlüğü ve ahlaki sorumluluğu arasında bir uzlaşma sağlamayı amaçlar. Ona göre, doğanın nedensel düzeni, özgür iradenin varlığını dışlamaz.

• Doğalcılık (Naturalism) ve Metafizik: Felsefedeki doğalcı yaklaşımları eleştirel bir gözle inceler. Bilimin her şeyi açıklayamayacağını ve felsefenin kendine özgü, bağımsız bir rolü olduğunu savunur. Bu alandaki çalışmaları, felsefe ve bilim arasındaki ilişkiyi yeniden tanımlamaya odaklanır.

• Analitik Felsefe: İtalya'da analitik felsefenin yaygınlaşmasında önemli bir rol oynamıştır. Önde gelen analitik filozoflarla (özellikle Hilary Putnam) yakın çalışmalarda bulunmuş ve bu alanda İtalyan felsefe camiasına önemli katkılar sağlamıştır.

Düşüncesinin Temel Temaları

• Özgür İradenin Savunusu: De Caro, özgür iradenin gerçek ve varoluşsal bir şey olduğunu savunan bir libertaryanizmi benimser. Ona göre, bir eylemin gerçekten özgür sayılabilmesi için, eylemi yapan kişinin o eylemin nihai kaynağı olması ve farklı bir şekilde davranma yeteneğine sahip olması gerekir.
• Ahlaki Sorumluluk ve Özgürlük: Özgür iradeyi, ahlaki sorumluluk ve gündelik yaşamımızdaki suçlama, övgü gibi kavramların temel koşulu olarak görür. Determinizmin (her şeyin belirlenmiş olduğu fikri) doğru olması durumunda, bu kavramların anlamsızlaşacağını savunur. Ona göre, özgür iradeye sahip olduğumuz şeklindeki deneyimimiz ve ahlaki yargılarımız, özgür iradenin gerçekliğini destekleyen güçlü kanıtlardır.
• Bilim ve Felsefenin Diyaloğu: De Caro, özgür irade tartışmasını sadece soyut felsefi argümanlarla sınırlamaz. Aynı zamanda nörobilimden kuantum fiziğine kadar bilimsel gelişmelerle de diyalog kurar. Bilimin özgür iradeye yönelik getirdiği zorlukları ele alır ve felsefenin bu zorluklara nasıl yanıt verebileceğini gösterir.

Önemli Yapıtları

• Azadi: Seçimlerimiz Bizim Kontrolümüzde mi? (Özgür İrade: Seçimlerimiz Bizim Kontrolümüzde mi?, 2018): Türkçe'ye de çevrilen bu eser, özgür irade sorununu hem felsefi hem de bilimsel açıdan anlaşılır bir dille ele alır.

Bağlamı ve İlişkileri

• Spinoza ile İlişkisi: De Caro'nun özgür irade savunusu, Spinoza'nın katı determinizmine doğrudan bir karşı duruştur. Spinoza, özgürlüğü, eylemlerimizin nedenlerini anlama yeteneği olarak tanımlarken, De Caro gerçek özgürlüğün, belirlenmemiş bir seçim yapma kapasitesine bağlı olduğunu savunur.

• Hukuk ve Etik: Çalışmaları, hukuk ve etik sistemlerinin temelindeki sorumluluk kavramı için felsefi bir temel sunar. Eğer özgür irade yoksa, cezalandırmanın ahlaki bir temeli de kalmaz. De Caro, bu nedenle özgür iradeyi savunmanın, adalet sistemimiz için de hayati olduğunu vurgular.

Kaynakça

📌 1. İngilizce Yayınlar (Temel Metinler)

• De Caro, M., & Macarthur, D. (2004). Naturalism in Question. Harvard University Press.

• De Caro, M., & Macarthur, D. (2010). Naturalism and Normativity. Columbia University Press.

• De Caro, M. (2013). “Liberal Naturalism.” In A Companion to Naturalism, ed. by D. Macarthur.

• De Caro, M. (2015). “Free Will and Moral Responsibility.” In The Routledge Handbook of Free Will.

📌 2. Türkçe Akademik Atıflar ve Tezler

• Yıldız, E. (2022). Özgür İrade Tartışmaları Bağlamında Liberal Doğalcılık. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.

• Demir, B. (2021). Etik Sorumluluk ve Determinizm: Spinoza’dan Günümüze. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.