J.Royce

Josiah Royce

İdealistik felsefe, kısmen İngiliz Yeni-Hegelcilik etkisi ile ve kısmen de Alman düşüncesinin doğrudan bir etkisi ile, Amerika Birleşik Devletlerindeki üniversitenin profesörleri arasında büyük bir ilgi toplayacaktır. Josiah Royce (1855-1916), Harvard Üniversitesi profesörü, Birleşmiş Devletlerdeki idealistik ekolün önde gelen bir kişiliğidir.

 Royce'un öğretisine göre normal deneyim dünyası, idealar terimleriyle yorumlanamayan hiçbir olgu içermemekte­dir. Bizim dünyaya katabileceğimiz tüm gerçeklik, bir ideal olacaktır. Bizim üzerimize deneyim ile baskıda bulunan belli bir idealar dizgesi vardır. Bu, bizim davranışlarımıza yön ve­ren bir olgudur. Biz onu madde dünyası olarak adlandırırız. Ancak içimizdeki bu deneyim dizisine olan gerçeklik içinde­ki uygunluğun ötesinde birşey yok mudur?  Evet, fakat bu her zihnin dışında değil, bizim zihnimizin dışındaki bir idealar dizgesidir. Eğer benim dünyam tam olarak bilinebilseydi, onun özsel olarak bir zihinsel dünya olması gerekirdi. O, standart ve evrensel bir zihin içinde ve onun için vardır. Onun idealar dizgesi basit olarak dünyayı sürdürür. Ben zihin­leri anlayabilirim çünkü bende bir zihirıimdir. Hiçbir zihinsel niteliğe sahip olmayan bir varlık, benim için tamamen an­laşılmazdır. İster aşkın bir zihin olsun, isterse bilinemez ol­sun, bu bizim seçimimizdir. Ancak mutlak olarak bilinemez hiçbir şey var olamaz; onun kapsamı anlamsızdır. Bilinebilen herşey bir ideadır, aynı idearon kapsamıdır. Eğer o bir zihin tarafından bilinebüiyorsa, gerçeklik özsel olarak ideal ve zihinseldir. Gerçek dünya, bir anlak ya da bir zihinler grubu olmalıdır.

Benim ötemdeki bu idealara nasıl ulaşabilirim? Bir ba­kımdan, ben kendi idealanmm ötesine hiçbir zaman ulaşamam, bunu isteyip istememem önemli değildir, çünkü benim dışsal ve gerçek dünyamı oluşturan tüm bu diğer zihinler öz olarak benim kendimle birdir. Tüm dünya, özsel olarak bir dünyadır ve o, bir kendinin dünyasıdır. Biri tarafından nes­ne olarak bilinen dışsal gerçeklik, birinin kendisi ile özdeştir. Nesne "anlamındaki" kendi, nesnenin sahip olduğu daha büyük kendi ile özdeştir. Bu dünya hakkındaki mutlak ola­rak kesin olan tek şey, onun zihinsel, ussal, düzenli ve öz açı­sından kavranabilir olduğudur. Sonuç olarak, onun tüm so-runlan bir şekilde çözülmüştür, onun tüm karanlıkta kalmış gizemleri yüce kendi tarafından bilinmektedir. Bu kendi son­suz olarak düşünce açısından bireyin bilinçlinğini aşar; çün­kü o, tüm sonlu kendileri içerir; kendini yansıtan bilgiye sa­hiptir. Doğal ve tinsel düzenler, fiziksel ve ahlak düzenleri, tanrısal ve insan, ölümlülük ve özgürlük, Royce'a göre, Kant'ın aşkınsal yada extra-zamansal özgürlük ve tüm edim­lerimizin zamansal zorululuğu uygunluğu öğretisi ile uzlaştırılabilir.

Royce'un felsefesi, tarihsel bir çalışma olan
Spirit of Mo­dern Philosophy (Çağdaş Felesefe Ruhu) eserinde geniş ola­rak yer almaktadır. Onun daha sistematik bir çalışması olan The World and Individual (Dünya ve Birey) yapıtı, insanın ve doğanın olgularının yorumlaması uygulanan ayrıntılı bir kuramı içermektedir. Royce, kısmen ilgilendiği sorunların doğası nedeniyle, kısmen de, belki zihinsel öğelerin abartıl­ması eleştirilerini geçiştirmek için deneyimin iradesel ve amaçsal yönü üzerine daha fazla vurgu yapmaktadır.

Royce,
Philosophy of Loyalty (Bağlılık Felsefesi) adlı ya­pıtında ise törel kuramım ortaya koymaktadır. İdeali stik dünya-görüşünü, temel ahlak ilkelerinden yola çıkarak oluş­turur. Bağlılık, beraberinde bağlılığı getirir.Bir nedene olan bağlılık, bağlılığın en büyük ölçüde olanını getirir. Benim ne­denlerim bir dizge biçimlendirmelidir, onlar tek bir neden oluşturmalıdırlar, bir bağlılık yaşamı:onlar, olanaklı evrensel bağlılığı oluştururlar. Bu durumda bağlılık, evrensel bir ne­den içinde, en yüksk iyide, en yüksek tinsel değer içinde inancı barındırır. Bağlılık ilkesi yalnızca bir yaşam rehberi değil, aynı zamanda sonsuz, herşeyi-kuşatan tinsel bir birli­ğin açıklamasıdır. Royce, Kant'ın Pratik Usun Eleştirisi yapı­tında sunulana benzer olarak, Tanrının varlığı için ahlaksal bir tartışma ortaya koymaktadır.

 Çalışmaları:
The Religious Aspects of Philosophy, 1885;
The Spirit of Modern Philosophy, 1892;
The Conception of God, 1897;
Studies of Good and Evil, 1898;
The World and the Individual, 2 cilt, 1900-1902;
Outlines of Psychology, 1902;
Herbert Spencer, 1904;
The Philosophy of Loyalty, 1908;
W.James and Other Essays, 1911;
The Sources of Religious Insight, 1912;
The Problem of Christianity, 2 cilt, 1913;
Lectures on Modern Idealism, 1916;

Felsefenin Öyküsü, Frank Thilly, İzdüşüm Yayınları

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder